Μέ ἀφορμή τήν δημοσίαν συζήτησιν περί τήν ἐκπαιδευτικήν
μεταρρύθμισιν, τόν «ἐξευτελισμόν» τοῦ Πρυτάνεως, τήν ἀτομικήν καί
συλλογικήν ἀπάθειαν, εἷναι ἐπίκαιρη ἡ παρουσίασις τοῦ βιβλίου τοῦ
Jean Claude Michea, H ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΤΗΣ ΑΜΑΘΕΙΑΣ ΚΑΙ ΟΙ ΣΥΓΧΡΟΝΕΣ
ΣΥΝΘΗΚΕΣ ΤΗΣ (ἐκδόσεις ΒΙΒΛΙΟΡΑΜΑ, Ἀθῆναι, 2002).
Εἰς τό ὀπισθόφυλλον τοῦ βιβλίου ἀναφέρεται ὅτι: «Παρά τήν
ἐπίσημη προπαγάνδα εἶναι πιά δύσκολο να ἀποσιωπᾶται σήμερα ἡ
παρακμή τῆς κριτικῆς διάνοιας καί τοῦ νοήματος τῆς γλώσσας στήν
ὁποία ὁδήγησαν οἱ ἐκπαιδευτικές μεταρρυθμίσεις ἐδῶ καί 30 χρόνια,
μεταρρυθμίσεις που ἐπέβαλε ἡ ἄρχουσα τάξῃ καί οἱ ὑποτιθέμενοι
εἰδήμονες τῶν «ἐπιστημῶν τῆς ἐκπαίδευσης». Τό εὐρύ κοινό ὡστόσο
δέν βλέπει σ' αὐτή τήν παρακμή παρά μιάν ἁπλή ἀποτυχία τῶν
μεταρρυθμίσεων που ἔχουν ἐπιβληθεῖ. Πολύ λίγο τοῦ περνᾶ ἀπό τό
μυαλό ἡ ἰδέα ὅτι αὐτά τά ἀποτελέσματα παρακμῆς βαθμιαῖα
ἀποτέλεσαν τήν πρωταρχική λειτουργία τῶν ἴδιων τῶν μεταρρυθμίσεων
κι ὅτι πέτυχαν τόν πραγματικό τούς στόχο: τή διαμόρφωση ἀτόμων πού,
με τόν ἕναν ἤ τόν ἄλλο τρόπο, στρατολογοῦνται στόν μεγάλο παγκόσμιο
οἰκονομικό πόλεμο τοῦ 21ου αἰώνα. Ἡ ὑπόθεση αὐτή, πού μερικοί θα
τή θεωρήσουν ἀπίθανη, θέτει δύο ἐρωτήματα:
Ποιά παράδοξη λογική ὠθεῖ τίς σύγχρονες κοινωνίες, ὕστερα ἀπό ἕνα
ὁρισμένο ὅριο ἀνάπτυξῃς, νά καταστρέφουν τά πλέον χειραφετητικά
κεκτημένα τῆς ἴδιας τῆς νεωτερικότητας;
Ποιά μυστηριώδης καί ἐπαναλαμβανόμενη σύμπτωση κάνει πάντοτε τις
πολιτιστικές ἐπαναστάσεις που ἐπιτέλεσε ἡ Ἀριστερά νά εἶναι ἐκεῖνες
πού ἐπιτρέπουν στόν σύγχρονο καπιταλισμό νά ἐπιχειρεῖ τά πιό μεγάλα
ἅλματα πρός τά μπρός;».
Ὁ Κρίστοφερ Λάς, τῶν πλέον ὀξυτέρων πνευμάτων τοῦ 20ου
αἰῶνος, γράφει: «Ἡ μαζική ἐκπαίδευσῃ, ὑποσχόμενη νά ἐκδημοκρατίσει
τήν κουλτούρα πού παλιότερα ἐπιχωρίαζε στίς προνομιοῦχες τάξεις,
κατέληξε νά ἀποβλακώνει τούς ἴδιους τούς προνομιούχους. Ἡ σύγχρονη
κοινωνία, ἄν καί κατάφερε νά δημιουργήσει ἔνα χωρίς προηγούμενο
ἐπίπεδο τυπικῆς ἐκπαίδευσης, παρήγαγε ταυτόχρονα νέες μορφές
ἀμάθειας. Ὁλοένα καί πιό δύσκολα οἱ ἄνθρωποι χειρίζονται τή γλώσσα
τούς μέ ἄνεση καί ἀκρίβεια, ὁλοένα καί λιγότερο θυμοῦνται τά βασικά
γεγονότα τῆς ἱστορίας τῆς χώρας τους, ὁλοένα καί πιό δύσκολα εἶναι σέ
θέση νά κάνουν λογικές ἀφαιρέσεις ἤ νά κατανοοῦν γραπτά κείμενα
ἐκτός ἀπό τά ὑποτυπώδη».
Ὁ δε Κορνήλιος Καστοριάδης ὑπενθυμίζει ὅτι: «Ὁ καπιταλισμός
κατάφερε νά λειτουργήσει διότι κληρονόμησε μιά σειρά
ἀνθρωπολογικούς τύπους πού δέν δημιούργησε καί δέν μπορούσε νά
δημιουργήσει ὁ ἴδιος: δικαστές ἀδιάφθορους, ἀκέραιους, λειτουργούς
βεμπεριανοῦ τύπου, ἐκπαιδευτές πού ἀφιερώνονται στήν κλίση τους,
ἐργάτες πού ἔχουν ἕνα ἐλάχιστο ἐπαγγελματικῆς συνείδησης κλπ. Οἱ
τύποι αὐτοί δέν ξεπηδοῦν καί δέν μποροῦν νά ξεπηδήσουν ἀπό μόνοι
τους· ἔχουν δημιουργηθεί σέ παλαιότερες ἱστορικές περιόδους».
Μετά τήν διάλυσιν τοῦ «δημοσίου» βίου καί χώρου καί τήν
συνεπακόλουθον διάλυσιν τοῦ ἰδιωτικοῦ βίου καί χώρου, ἐπεκράτησε ἡ
ἰδιωτική αὐθεντικότητα ἐκφραζομένη διά τῶν ἀσημάντων ἰδιοτροπιῶν.
Ἡ πρός τά κάτω ἰσοπέδωσις τῆς σχολικῆς κοινότητος, μέ τίς
κολλεκτιβιστικοῦ τύπου συνδιοικήσεις, ἐνδυναμώνει τήν παραγωγήν
«χρυσόψαρων», ἰδανικῶν μοντέλων τῆς κοινωνίας τῶν μαζανθρώπων.
Πρότασις εξόδου; Στάσις ζωής; Ἀναστοχασμός; Μεταφυσική
ἐπανάστασις;
Ἰδού ἡ εὐθύνη μας!!!
Δρ Δημήτριος Κ Γερούκαλης
Ἰατρός Ψυχίατρος